Documentaire “L’Ecole du changement” van Anne Schiffmann en Chergui Kharroubi
14 november 2019, cinema Vendôme. In avant-première werd de documentaire “L’École du changement” vertoond in aanwezigheid van de cineasten. We hebben het hierover inderdaad al vaak gehad. Maar het op een scherm te zien heeft me aangegrepen. Zoals ook elke poging van volwassenen om met jongeren in contact te komen. Jongeren die bakens missen, in de war zijn, slecht in hun vel zitten. Adolescenten in volle verandering, rebels, autoriteit verwerpend. Met weinig vertrouwen in zichzelf en in de wereld die hen omringt. Voor wie de school niets meer betekent want, hoe dan ook, het uiteindelijke resultaat is werkloosheid … Een school die hen schema’s oplegt. Die ze niet begrijpen want ze voelen zich niet gehoord …
Inderdaad, dat beeld is somber, te somber, ongetwijfeld. Tot op de dag dat leraars, zich bewust van deze zaken, in hun vzw Les Pédagonautes droomden … droomden om totaal nieuwe secundaire scholen op te richten: secundaire scholen met actieve pedagogie. Zoals Mark Twain zei “Ze wisten niet dat het onmogelijk was, daarom hebben ze het gedaan.”
In 2017 ontstonden 3 nieuwe scholen:
– Secundaire School Plurielle Maritime in Sint-Jans-Molenbeek;
– Secundaire School Plurielle Karreveld in Sint-Jans-Molenbeek;
– Integraal Lyceum Roger Lallemand in Sint-Gilles.
Deze documentaire is gedurende een volledig jaar gefilmd in de eerste twee scholen. Ze zijn alle drie openbaar, open voor iedereen en het onderwijs is er gratis. Wat me opviel was het onbegrensd enthousiasme van de leraars, met soms een zware vermoeidheid in het verschiet wat tot een burn-out leiden. Dit alles echter zonder dat hun enthousiasme voor dit project eronder lijdt. Jongeren die schoolmoe waren, hebben de smaak voor onderwijs teruggekregen en komen (opnieuw) met plezier naar school. Het is geweldig.
Aan de basis van deze methode ligt de dialoog, openheid naar de andere, welwillendheid, het herstellende vertrouwen tussen leerlingen en leraars. Het leerproces is transversaal: meerdere elementen worden bijeengebracht, bv. wiskunde-schrijnwerkerij-informatica, om de leerlingen de samenhang en de bruikbaarheid van de, eerst nutteloze, materie aan te tonen. En dit creëert enthousiasme, de wil om meer te weten, een nieuw gezichtspunt, en, waarom niet, nieuwe roepingen. De groten helpen de kleintjes en diegenen die moeite hebben dingen te vatten. Solidariteit.
We hebben allen, ongetwijfeld, herinneringen aan leraars die ons raakten, die zich konden vinden in onze zucht te leren, te begrijpen. Leraars die erin slaagden ons interesses bij te brengen, die ons toelieten te groeien en enkele puzzelstukjes bijeen te brengen. Ook vandaag bestaan gelukkig zulke leraars. Het grote verschil is dat in die nieuwe scholen hun overtuiging en methode gedeeld worden door de hele ploeg.
***
Voor het maken van deze film, die 94 minuten duurt, hebben de cineasten vanzelfsprekend veel moeten knippen en soms moeilijke keuzes moeten maken. De film kan te idyllisch lijken. Inderdaad, disciplineproblemen, eigen aan alle scholen en adolescenten, zijn praktisch niet aanwezig in de film. Deze kwestie werd opgeworpen bij het uitbrengen van de film. De cineasten hebben geantwoord dat ze vooral het accent wilden leggen op de positieve aspecten, maar ze zijn zich ervan bewust dat deze problemen wel degelijk aanwezig zijn in deze scholen, net zoals in andere scholen.
En de vraag die bij velen opkwam, werd ook gesteld: waarom wordt deze methode niet toegepast in het hele onderwijs en van zo jong mogelijk? Geen antwoord… Het vraagt vandaag de dag zo’n creativiteit om alles uit te vinden, zo’n engagement dat het onoverkomelijk lijkt, enorm, verstorend, opdringerig … De Pédagonautes erkennen de moeilijkheid van rekrutering in het lerarenkorps.
Aansluitend stel ik me vragen over het Pacte d’excellence. Voorziet het de toepassing van actieve pedagogie? Vanaf het kleuteronderwijs? Ja, blijkbaar. Het belooft, onder andere, de transversaliteit, met name in zijn pakket verplichte vakken. Beetje bij beetje zal het de veralgemening afdwingen, zelfs wanneer nu reeds alle scholen geacht worden het te doen …
***
We werkten aan het thema “Zelfs geen angst” waarvan de teksten zelf hier geplaatst zijn. Als iets ons reden geeft te hopen op een betere wereld, dan is dat uiteraard onze jeugd, naar wie we ons moeten richten. Dat bewijzen die initiatieven ons. Overdracht. We hebben vaak horen praten over die nieuwe methoden, van deze écoles plurielles. Kijken naar de werking van die scholen, hun moeilijkheden, maar ook en vooral hun grote bewezen successen, in beeld gebracht, heeft een heel andere impact. Theorie wordt werkelijkheid. Schoonheid.
26 november 2019